Handel na wyginięcie: jak handel zwierzętami domowymi zabija wiele gatunków zwierząt

Globalna utrata bioróżnorodności nie wynika tylko z niszczenia siedlisk, czy nawet polowania na gatunki dla mięsa. Ogromna liczba gatunków jest zagrożona przez handel – zarówno żywe jako zwierzęta domowe lub eksponaty, jak i martwe w celu wykorzystania w lekach.

Chociaż ludzie są coraz bardziej świadomi zagrożenia, jakie stwarza handel gatunkami o wysokiej wartości, takimi jak słoń dla kości słoniowej, oraz różnymi zwierzętami, takimi jak tygrysy, nosorożce i pangoliny dla celów medycznych, niewielu zdaje sobie sprawę z ryzyka, jakie stwarza handel zwierzętami domowymi dla przyszłego przetrwania wielu mniej znanych gatunków.

Odwiedzając zoo lub sklep zoologiczny, można się spodziewać, że gady i płazy na wystawie są hodowane w niewoli, ale wiele z tych zwierząt mogło zostać przywiezionych żywych. W rzeczywistości 92% z 500 000 żywych zwierząt przywiezionych do Stanów Zjednoczonych w latach 2000-2006 (czyli 1 480 000 000 zwierząt) było przeznaczonych na handel zwierzętami domowymi, a 69% z nich pochodziło z Azji Południowo-Wschodniej.

Eksport ten wzrasta corocznie z większości krajów tropikalnych. Bez starannej regulacji handel ten może mieć katastrofalne skutki dla wielu gatunków.

Legalny handel?

Wiele ogrodów zoologicznych, akwariów i hodowców zwierząt domowych polegało wcześniej na „certyfikowanych hodowcach” w wielu częściach świata (zwłaszcza w Azji Południowo-Wschodniej i Ameryce Południowej) w celu zapewnienia zwierząt domowych i wystaw. Jednak obecnie wiadomo, że tylko niewielka część tych zwierząt jest w rzeczywistości hodowana w niewoli. Zdecydowana większość może być pozyskiwana z natury i prana, aby wyglądała na legalną.

Jednym z takich przypadków jest gekon tokajski (Gecko gecko), którego Indonezja może legalnie eksportować trzy miliony żywych sztuk rocznie (zgodnie z wytycznymi CITES, które określają kwoty legalnego eksportu wszystkich gatunków będących przedmiotem handlu międzynarodowego), oprócz dalszych 1,2 miliona suszonych dla jego mitycznych właściwości medycznych.

Ale hodowla trzech milionów tych zwierząt wymagałaby co najmniej 420.000 samic i 42.000 samców; 90.000 pojemników do inkubacji i 336.000 klatek do hodowli; plus żywność i setki pracowników. Wszystkie te nakłady musiałyby się zwrócić przy koszcie poniżej 1,90 USD za gekona, a to wszystko przed uwzględnieniem śmiertelności i 1,2 miliona sztuk, które są sprzedawane w stanie wysuszonym. W rezultacie większość tych gekonów jest łapana na wolności.

Tak samo jest w przypadku szacunkowej liczby 160 gatunków gadów. Szacuje się, że około 80% indonezyjskich pytonów zielonych (Morelia viridis) (ponad 5 337 rocznie) jest eksportowanych nielegalnie, a prawie cała populacja żółwia leśnego z Palawan została schwytana przez jedną grupę w celu eksportu w całym regionie.

Dzięki popytowi kolekcjonerów na nowe i rzadkie gatunki, całe populacje mogą być zbierane przy użyciu publikacji akademickich, aby celować w zwierzęta, gdy tylko zostaną naukowo opisane. Przynajmniej 21 gatunków gadów zostało namierzonych w ten sposób, a dzikie populacje mogą w rezultacie wyginąć wkrótce po ich odkryciu. Naukowcy zaczęli pomijać w swoich publikacjach dokładne lokalizacje nowych gatunków, aby temu zapobiec.

Popyt kolekcjonerski doprowadził wiele gatunków do wyginięcia na wolności, w tym chińskiego gekona tygrysiego Goniuorosaurus luii) i wiele innych gekonów znanych tylko kolekcjonerom i naukowcom. Jednak te wymarłe na wolności, krytycznie zagrożone i niesklasyfikowane gatunki są łatwo dostępne u pozbawionych skrupułów handlarzy w Ameryce i Europie, przez internet lub na targach gadów.

Zagrożenia te stanowią szczególne ryzyko dla wszelkich nowo opisanych gatunków gadów, zwłaszcza gadów Azji, a także Nowej Zelandii i Madagaskaru.

W przypadku większości tych gatunków legalny handel nigdy nie był dozwolony na arenie międzynarodowej; wszystkie dostępne zwierzęta pochodzą z nielegalnych zasobów i mogą reprezentować globalną populację niektórych z tych gatunków.

Oszacowano, że 50% eksportu żywych gadów pochodzi z odłowów w środowisku naturalnym, pomimo faktu, że mniej niż połowa z 10 272 obecnie opisanych gatunków gadów została poddana ocenie ich statusu ochrony. Mniej niż 8% ma kontrolowane poziomy handlu, więc opracowanie odpowiednich priorytetów, kwot lub wytycznych dotyczących zarządzania jest prawie niemożliwe.

Ale ta eksploatacja nie ogranicza się tylko do gadów i płazów. Każdy gatunek może paść ofiarą kolekcjonerów, przy czym naczelne, gatunki orchidei i ptaków często cierpią ten sam los. Do tej pory sklasyfikowano ponad 212 nadmiernie eksploatowanych gatunków płazów, z czego co najmniej 290 gatunków jest celem międzynarodowego handlu zwierzętami domowymi.

Badania w Tajlandii ujawniły ponad 347 gatunków orchidei dostępnych na jednym rynku. Pochodzą one z całego regionu i obejmują wiele nieopisanych gatunków, jak również tych nielegalnie przetransportowanych do Tajlandii.

Te gatunki cierpią na ten sam los co gady, z nowymi odkryciami często wykorzystywanymi przez rynek, czasami zachęcanymi przez naukowców. Są one łatwo dostępne przez Internet, co prowadzi do wyginięcia tych gatunków w oparciu o sam handel i odmowę zaakceptowania zagrożenia handlu.

Wiele gatunków ptaków jest również poważnie zagrożonych wyginięciem z powodu handlu zwierzętami domowymi. Należą do nich tysiące ptaków w Ameryce Południowej i szacunkowo 3,33 mln rocznie z Azji Południowo-Wschodniej (1,3 mln z samej Indonezji).

Presja na indonezyjskie ptaki jest tak silna, że w ciągu jednego tylko dnia na jednym targu zgłoszono do sprzedaży ponad 16 160 ptaków z około 206 gatunków, z czego 98% pochodziło z Indonezji, a 20% występowało nigdzie indziej na świecie.

Ryby mają podobne statystyki. Do 98% z tych w akwariach są dzikie złowione z raf i cierpią na śmierć 98% w ciągu roku. W rezultacie populacje dzikich gatunków ryb, takich jak błazenek, zmniejszyły się nawet o 75%.

Czyja odpowiedzialność?

Nielegalny handel dzikimi zwierzętami jest czwartym co do wielkości nielegalnym handlem na świecie, wartym około 20 miliardów dolarów rocznie. Około połowa pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej.

Ale w przeciwieństwie do innego nielegalnego handlu, duża część nielegalnego handlu dziką przyrodą nie jest ukryta w „ciemnej sieci”. Egzekwowanie prawa jest na ogół tak słabe, że handlarze większością żywych zwierząt i roślin mogą działać na widoku, nie obawiając się represji.

Ustawa Lacey Act w USA zapobiega importowi żywych organizmów z krajów ich pochodzenia, aby zapobiec potencjalnemu praniu brudnych pieniędzy za dziko złapane zwierzęta. Ponieważ jednak Europa nie ma podobnego ustawodawstwa, stanowi ona nie tylko punkt końcowy handlu, ale także jego przepustkę.

Większość popytu na te gatunki, a zwłaszcza gatunki rzadkie, pochodzi od kolekcjonerów z Europy i Ameryki Północnej. Ponieważ jednak tylko niewielka część tego handlu jest regulowana (2 proc. międzynarodowego handlu płazami i 10 proc. światowego handlu gadami), potrzebne są pilne działania, by chronić wrażliwe gatunki przed możliwym wyginięciem.

Jako że wiele gatunków gadów, płazów i orchidei nie zostało wpisanych na listę CITES (z powodu niewystarczających informacji lub niedawnego odkrycia), nie ma rzeczywistej regulacji w handlu zwierzętami. A od celników nie można oczekiwać, że odróżnią rzadką i pospolitą orchideę lub żabę, więc prostsze ograniczenia są wymagane, aby zapobiec temu potencjalnie szkodliwemu handlowi.

Niewinny do czasu udowodnienia winy?

Jako że tak wiele gatunków nie ma klasyfikacji CITES, być może to, czego potrzebujemy, to zmiana paradygmatu, tak aby tylko gatunki sklasyfikowane jako nadające się do handlu i certyfikowane jako takie mogły być przedmiotem handlu. Oznaczałoby to, że wszystkie okazy bez certyfikatu nie mogłyby być transportowane na skalę międzynarodową.

Obecnie śledzenie handlu całymi grupami jest trudne, ponieważ organizacje, które są w stanie to robić, takie jak Światowa Organizacja Celna, nie zawierają rejestrów dla płazów.

Wiele gatunków na Zachodzie mogło dotrzeć jedynie nielegalnymi szlakami, jednak handel tymi gatunkami w danym kraju jest obecnie nieograniczony. Należy stworzyć systemy licencjonowania lub certyfikacji jako obowiązkowy element sprzedaży wszelkich taksonów podatnych na eksploatację, z konfiskatami i karami stosowanymi do pomocy w przestrzeganiu przepisów.

Kolekcjonerzy żywych zwierząt i roślin to głównie hobbyści, więc większość z nich raczej nie podejmie dużych wysiłków w celu pozyskania okazów, jeśli zostanie wprowadzony jakikolwiek poziom egzekwowania prawa. Takie działania muszą również obejmować ostateczne ograniczenie kwitnącego handlu tymi gatunkami przez Internet, który obecnie istnieje.

Chociaż rządy europejskie zobowiązały się do ograniczenia handlu dzikimi zwierzętami, ich wysiłki zwykle nie uwzględniają ogromnej liczby gatunków zagrożonych jako zwierzęta domowe i żywe okazy. Biorąc pod uwagę pranie brudnych pieniędzy i korupcję w zakresie tych gatunków, ograniczenia importu przez kraje konsumenckie są pilnie potrzebne.

Jeśli chcemy jakiejkolwiek przyszłości dla dzikich populacji tych gatunków, konieczne są drastyczne działania w celu kontroli ich międzynarodowego i krajowego handlu. Bez takich działań możemy się spodziewać utraty wielu rzadkich gatunków wyłącznie z powodu chciwości.

.