De complete gids voor pijnbestrijding tijdens de bevalling

Foto: Amber Jones/At First Sight Birth Photography

Toen Jennifer Beers uit Sudbury (Ont.) ontdekte dat ze zwanger was van haar eerste kind, was ze dolblij, maar ook bang. “Ik heb een zeer lage tolerantie voor pijn, dus de gedachte aan bevallen was angstaanjagend,” zegt ze. Ze koos voor een vroedvrouw als haar primaire zorgverlener, maar Beers was vastbesloten om een ruggenprik te krijgen: “In mijn hoofd was er geen ander alternatief,” zegt ze. Maar nadat ze met haar verloskundige had gepraat en zelf wat onderzoek had gedaan, realiseerde ze zich dat er veel opties waren voor pijnbestrijding tijdens de bevalling waar ze niet eens aan had gedacht. “Ik dacht nog steeds dat ik waarschijnlijk de medicijnen zou krijgen, maar ik stelde mezelf open voor de mogelijkheid om andere dingen te proberen.”

Er zijn veel methoden om je te helpen omgaan met de pijn tijdens de bevalling. Welke is geschikt voor jou?

Drugsvrije opties om je weeënpijn op natuurlijke wijze te beheersen

Helen McDonald, universitair hoofddocent verloskunde aan de McMaster University in Hamilton, Ont., begeleidt al 40 jaar bevallingen. Ze zegt dat het normaal is dat vrouwen bang zijn voor de pijn. “Er zijn veel manieren om de pijn draaglijker en minder beangstigend te maken”, zegt ze, en vrouwen moeten de kracht van drugsvrije verwerkingstechnieken niet onderschatten. “Dit soort strategieën zijn niet alleen oude wijvenpraatjes; ze worden ook ondersteund door moderne wetenschappelijke inzichten en klinische ervaring.”

Zelfs als je niet denkt dat je de hele bevalling medicijnvrij zult doen, kunnen deze technieken je helpen door de vroege bevalling heen te komen, omdat je waarschijnlijk veel weeën zult moeten doorstaan voordat je een ruggenprik of andere medicijnen krijgt, als je die route kiest.

Continue ondersteuning bij de bevalling

Soms wordt dit het “doula-effect” genoemd. Onderzoek heeft aangetoond dat voortdurende emotionele ondersteuning vrouwen helpt met pijn om te gaan en hun gebruik van pijnstillers vermindert – vooral als die persoon een doula is (een opgeleide professional, ingehuurd met als enige doel het geven van ondersteuning bij de bevalling en belangenbehartiging). Maar zelfs de voortdurende aanwezigheid van een oplettende partner, familielid of vriend blijkt de ervaring van een vrouw te verbeteren.

“Constante aanwezigheid, troost en geruststelling helpen vrouwen door zelfs de moeilijkste situaties heen,” zegt McDonald. Mary Sharpe, de directeur van het opleidingsprogramma voor vroedvrouwen aan de Ryerson University in Toronto, is het daarmee eens. “Vrouwen moeten zich veilig voelen en gesteund worden door de mensen om hen heen om te doen wat ze moeten doen om ermee om te gaan: Courtesy of Amber Jones/At First Sight Birth Photography

Massage en druk

London, Ont., moeder Jennie Hoekstra had het geluk dat haar zus Jessie Greidanus, een massagetherapeut, bij haar beide bevallingen aanwezig was. “Ze masseerde mijn onderrug, oefende druk uit op mijn heupen en deed zelfs wat werk met drukpunten op mijn handen en voeten om me te helpen ontspannen,” zegt Hoekstra, die de combinatie van massage en koude kompressen bijzonder effectief vond. “Op een gegeven moment drukte mijn zus een blikje bevroren sap in mijn onderrug terwijl ik met mijn armen om de nek van mijn man hing, en dat hielp echt tegen de pijn”, zegt ze.

Waterloo, Ont., Sara Hartley, moeder van twee kinderen, ontdekte dat intense druk op haar onderrug de pijn van de weeën verlichtte. Ze lag op haar zij, of stond en wiegde terwijl ze haar armen en soms haar hoofd op het bed liet rusten, terwijl haar man, Brian, zijn handen, ellebogen en zelfs zijn knieën gebruikte om zo hard als hij kon in haar onderrug te duwen telkens als ze een wee had. “Zowel de druk als de wetenschap dat hij bij me was, hielpen echt,” zegt ze. Zoals veel partners had Brian zich hulpeloos gevoeld terwijl hij toekeek hoe zijn vrouw met de weeën omging, dus hij was blij dat hij fysiek iets kon doen om haar pijn te verlichten.

Beweging

Dankzij wat we op tv en in films zien, verwachten veel vrouwen nog steeds dat ze hun bevalling liggend in bed doorbrengen. Maar studies hebben aangetoond dat dit niet de ideale houding is om de bevalling te laten vorderen, noch geeft het je de bewegingsvrijheid die je nodig hebt om met de pijn om te gaan. Veel vrouwen vinden lopen, leunen, schommelen of hurken erg nuttig.

Ward Murdock, een OB/GYN in Fredericton, en de voorzitter van de Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada, zegt dat hij onder de indruk is van hoeveel eenvoudig zitten en bewegen op een baarbal (een grote opblaasbare oefenbal) bevallende vrouwen kan helpen, en beveelt dit nu aan zijn patiënten aan. “Ik was nogal verbaasd toen we de geboorteballen een paar jaar geleden voor het eerst op onze afdeling binnenbrachten,” zegt hij. “Ze zijn geweldig voor pijnverlichting en voor de positionering van de baby.”

Tub time

Marnie Robinson, uit Toronto, had een thuisbevalling in het water bij haar derde kind. Ze merkte dat het haar hielp om kalm en ontspannen te blijven. “Ik ben een van die mensen die na een lange dag uitkijkt naar een duik in bad of een warm bad,” zegt ze. “Tijdens de bevalling werd die behoefte versterkt.”

Studies hebben aangetoond dat barende vrouwen die tijd doorbrengen ondergedompeld in water (meestal een groot bad of een geboortebad, diep genoeg om je buik onder water te krijgen) minder pijnlijke weeën, minder medische interventies en kortere bevallingen kunnen ervaren. Baden tijdens de bevalling mag niet warmer zijn dan je lichaamstemperatuur, en je kunt baden beter vermijden voor de bevalling begint – of langer dan een of twee uur aan een stuk – omdat sommige studies suggereren dat langdurig baden in het begin van de bevalling je vooruitgang kan vertragen. Een nadeel van deze methode is dat sommige vrouwen het moeilijk vinden om in de houding te komen die ze verkiezen, of om hun ondersteuner druk te laten uitoefenen.

Vocalisaties, adem en visualisatie

Jammeren, diep ademhalen en zich naar binnen richten zijn natuurlijke reacties voor veel vrouwen als ze omgaan met intense weeën. Mary Sharpe zegt dat het normaal is, zelfs nuttig, voor vrouwen om zeer vocaal te zijn tijdens arbeid en geboorte. “Veel van de ademhalingstechnieken die vrouwen vroeger moesten doen – snel in- en uitademen – zijn mooi en rustig, maar ze kunnen hyperventilatie veroorzaken,” zegt Sharpe. Ze heeft ontdekt dat het inademen door de neus en uitademen door de mond terwijl je luide, lage geluiden maakt (soms “toning” genoemd) en het visualiseren van het openen van de baarmoederhals, de neiging heeft om beter te werken om vrouwen te helpen ontspannen.

Marion Young, een moeder in Victoria, beoefende toning als onderdeel van haar voorbereidingen op de geboorte van haar zoon Jaxon. Na de bevalling, die ze zonder drugs kon doen, kon ze zich niet herinneren dat ze de geluiden maakte. “Maar mijn man zei: ‘Schat, we hebben de hele tijd getoned!’ Ik denk dat ik genoeg heb geoefend dat ik me er op dat moment niet eens bewust van was. Ik was in een soort meditatieve staat.”

Foto: Courtesy of Amber Jones/At First Sight Birth Photography

Behandelingen met laag risico voor pijnbestrijding tijdens de bevalling

Er zijn ook verschillende minimaal invasieve behandelingen met laag risico die je kunt proberen.

Acupunctuur

Een groeiend aantal onderzoeken heeft uitgewezen dat acupressuur en acupunctuur effectief zijn bij het helpen tegen pijn tijdens de bevalling. Acupuncturiste Estefania Orta is een van de eigenaren van Acumamas, een bedrijf in Vancouver dat een geregistreerde acupuncturist naar je huis of ziekenhuiskamer stuurt tijdens de bevalling. Orta zegt dat acupunctuur de pijn niet verdooft, maar werkt om het zenuwstelsel van een vrouw te kalmeren. “Als je sympathische zenuwstelsel is geactiveerd en je in de ‘vecht of vlucht’ modus bent, is dat niet bevorderlijk voor het krijgen van een baby. Ons doel is te werken met punten die je helpen te ontspannen en je te concentreren op de taak om de bevalling te verwerken.” Als een vrouw mobiliteit nodig heeft tijdens de bevalling, zal Orta meestal slechts een paar naalden per keer inbrengen tussen de weeën door, vaak in punten op het oor of de hand, zodat vrouwen nog steeds vrij zijn om te bewegen.

Steriele waterinjecties

Voor vrouwen die te maken hebben met rugweeën (ernstige pijn in de onderrug), hebben verschillende recente studies intracutane steriele waterinjecties als een effectieve vorm van verlichting gevonden. Bij deze procedure, die soms intradermale waterblokkades wordt genoemd, worden kleine hoeveelheden steriel water onder de huid geïnjecteerd op vier plaatsen in de onderrug. De injecties kunnen het gevoel van rugpijn vrijwel onmiddellijk drastisch verminderen, en de verlichting duurt 45 minuten tot twee uur. Er is een addertje onder het gras: De injecties zelf zijn uiterst pijnlijk, beschreven als een scherp bijenstekend gevoel dat ongeveer 20 tot 30 seconden duurt als het water naar binnen gaat en de omringende huid uitrekt.

Marnie Robinson’s verloskundige gaf haar steriele waterinjecties toen ze ernstige rugpijn ervoer tijdens de bevalling van haar derde kind. “Ik dacht: ‘Hoe werkt deze voodoo eigenlijk?’ Maar ik was bereid om alles te proberen, herinnert ze zich. “De pijn ging van ondraaglijk naar meer een dof ongemak waar ik doorheen kon werken. Ik stond versteld.”

TENS-machines

Een TENS-apparaat (Transcutane Elektrische Zenuwstimulatie) is een draagbaar, op batterijen werkend apparaat met twee of meer elektroden eraan bevestigd. Tijdens de bevalling kleven de elektroden op je onderrug (in hetzelfde gebied als de steriele waterinjecties) en geven ze kleine elektrische impulsen af die volgens sommige vrouwen helpen het gevoel van weeën te verminderen, vooral als ze last hebben van rugweeën. Hoekstra gebruikte een TENS-apparaat in de vroege stadia van de bevalling. “Het voelde als een kleine elektrische schok,” zegt ze. “Het leek de scherpe kantjes van de vroege weeën af te halen.”

Nitrous Oxide

Laborende vrouwen gebruiken al meer dan 100 jaar lachgas (ook wel lachgas genoemd). Saraswathi Vedam, hoogleraar verloskunde aan de University of British Columbia, zegt dat lachgas je meestal niet gedrogeerd of high maakt, “het is meer een gevoel van niet zo aanwezig zijn – je kunt je gewoon niet concentreren op de pijn.” Ze zegt dat dit voor sommige vrouwen juist een nadeel kan zijn, omdat ze het niet prettig vinden dat ze niet bij de ervaring aanwezig zijn. Het is een zelf toe te dienen gas, wat betekent dat je een masker of buisje moet vasthouden en diep moet inhaleren als een wee begint. En hoewel het soms misselijkheid of duizeligheid kan veroorzaken, wordt het snel uit het lichaam verdreven en is niet gebleken dat het risico’s oplevert voor de gezondheid van de baby.

Hartley gebruikte lachgas tijdens haar eerste bevalling. “Ik wist niet echt of het werkte, maar ik bleef het toch doen omdat het me in ieder geval hielp me te concentreren op de ademhaling,” zegt ze. Hartley merkte het effect veel meer toen ze het gas gebruikte tijdens het hechten na de geboorte. “Mijn hoofd werd zwoel en ik voelde de pijn afnemen, dus waarschijnlijk werkte het tijdens de bevalling, ik kon het alleen niet zien.”

Foto: Met dank aan Amber Jones/At First Sight Birth Photography

Medicijnen tegen weeënpijn

Farmaceutische hulp is de meest effectieve optie die er is.

Spinale en epidurale anesthesie

Anaesthetica zijn medicijnen die een verlies van gevoel in een specifiek gebied van het lichaam veroorzaken, zoals het bevriezen dat je bij de tandarts krijgt. Epidurals en spinals zijn beide injecties met verdovingsmiddelen die in de onderrug worden gegeven (ongeveer 10 centimeter boven het stuitje) en zijn uiterst effectief.

“Ze bieden de beste farmacologische pijnbestrijding,” zegt McDonald. “Al het andere vermindert de pijn, maar de ruggenprik zorgt er zo goed als voor.” Meer dan de helft van de Canadese vrouwen (56,7 procent in 2011) bevalt met een ruggenprik, hoewel de gebruikspercentages sterk variëren tussen provincies.

Voor een spinale, gebruikt de anesthesist een zeer dunne naald om verdovingsmiddel rechtstreeks in het ruggenmergvocht te injecteren. Het wordt meestal gebruikt voor een keizersnede, tijdens een tang- of vacuümondersteunde vaginale bevalling, of elke keer dat pijnstilling slechts voor een bepaalde tijd nodig is. Het begint heel snel te werken: Binnen vijf tot tien minuten zijn uw buik en onderlichaam gevoelloos en het effect houdt ongeveer 60 tot 90 minuten aan. Het kan niet vaker dan één keer worden gegeven.

Bij een ruggenprik wordt de naald tussen de botten van de onderrug ingebracht. De anesthesist laat een katheter (een buisje) zitten, waardoor de medicatie – meestal een combinatie van een plaatselijk verdovingsmiddel en een kleine hoeveelheid fentanyl, een opioïde die op morfine lijkt – kan worden bijgevuld door de anesthesist of via een pompje dat op de katheter is aangesloten. In sommige ziekenhuizen kunnen vrouwen de pomp zelf bedienen door op een knop te drukken om de hoeveelheid medicatie te verhogen. Wanneer het verdovingsmiddel voor het eerst in het lichaam komt, voelen de meeste vrouwen een lichte warmte in hun benen, waarna binnen ongeveer 20 minuten de pijn vanaf hun buik naar beneden wordt verlicht. De meeste vrouwen krijgen een lage dosis ruggenprik, zodat ze nog een beetje gevoel in hun benen en voeten hebben.

Tara Steinberg uit Montreal heeft bij haar beide bevallingen een ruggenprik gehad, terwijl ze nooit de wens heeft gehad om een natuurlijke bevalling te ervaren. Zoals zij het ziet: “Als je niet hoeft te lijden, waarom zou je?” Steinberg beschrijft het gevoel van de verdoving als “gelukzalig”, en de enige bijwerkingen die ze zich herinnert zijn beperkte mobiliteit en wat moeilijkheden met persen tijdens de tweede fase van de bevalling.

Epidurals zijn niet zonder nadelen. Vrouwen hebben vaak last van een jeukende huid en ze kunnen niet uit bed komen zolang de katheter nog op zijn plaats zit. En bij ongeveer een op de acht vrouwen werkt de ruggenprik niet of geeft hij slechts gedeeltelijke verlichting, zoals meer bevriezing aan de ene kant van het lichaam dan aan de andere. Vrouwen die een ruggenprik krijgen, hebben ook meer kans op een daling van de bloeddruk tijdens de bevalling, en ze hebben een hogere kans op bevallingen die worden geholpen met een tang of een vacuüm.

Hoewel epidurale anesthesie over het algemeen wordt beschouwd als een laag risico voor baby’s, heeft onderzoek uitgewezen dat wanneer vrouwen koorts hebben ontwikkeld tijdens de bevalling – wat soms in verband wordt gebracht met epidurale behandelingen – hun baby’s na de geboorte vaker worden behandeld met antibiotica wegens vermoedelijke bloedvergiftiging. Ook kan een daling van de bloeddruk van de moeder tijdens de bevalling van invloed zijn op de zuurstoftoevoer naar de baby. Sommige studies hebben aangetoond dat baby’s die aan epidurale medicatie zijn blootgesteld minder alert zijn bij de geboorte, of moeilijkheden ondervinden bij de borstvoeding, maar veel van het onderzoek op deze gebieden is tegenstrijdig of niet overtuigend.

De meest ernstige risico’s van epidurale behandelingen voor de moeder – zenuwbeschadiging, verlamming, coma en overlijden – zijn uiterst zeldzaam (ongeveer 0,004 procent kans). Stephen Halpern, hoofd obstetrische anesthesiologie aan het Sunnybrook Health Sciences Centre in Toronto, zegt graag tegen zijn patiënten: “Als je de lift hebt genomen om hier te komen, heb je al een groter risico genomen dan wanneer je een ruggenprik krijgt.”

Narcotica: Morfine en fentanyl

Als u geïnteresseerd bent in medische pijnstilling die niet resulteert in een verlies van lichamelijke sensatie of uw risico op een geassisteerde vaginale bevalling verhoogt, kunt u morfine of fentanyl proberen – als injectie in uw spier of via een infuus. Deze medicijnen hebben een pijnstillend effect, wat betekent dat ze je pijngevoel afzwakken, maar geen diep verdovend effect hebben. Beide medicijnen geven vrouwen een ontspannen, slaperig en zelfs verdoofd gevoel, maar ze kunnen ook desoriëntatie en duizeligheid veroorzaken.

Omdat de medicijnen de placenta passeren, kunnen ze ervoor zorgen dat de hartslag van je baby daalt, dat het langer duurt voordat ze na de geboorte zelfstandig begint te ademen, dat ze problemen heeft met voeden of dat ze minder alert en responsief lijkt. Aangenomen wordt dat fentanyl minder effect op de baby heeft dan morfine als het tijdens de bevalling wordt toegediend. (De fentanyl die je bij een ruggenprik krijgt, is een veel kleinere dosis en heeft niet dezelfde effecten op de baby.)

Melissa Brown uit Sparwood, BC, kreeg tijdens de bevalling van haar zoon Jack zowel morfine als fentanyl. Ze wilde een ruggenprik vermijden, omdat ze zich lichamelijk aanwezig wilde voelen en ze niet hield van het idee dat een naald in haar ruggengraat zou prikken. Brown werkte het grootste deel van de bevalling samen met haar doula aan pijnstillende methodes zonder medicatie, maar besloot uiteindelijk toch naar het ziekenhuis te gaan voor medicatie. Toen ze daar aankwam, kreeg ze morfine. “Ik heb zes uur aan een stuk geslapen terwijl ik morfine kreeg – het was de rust die ik op dat moment nodig had,” herinnert Brown zich.

Toen begon de morfine af te nemen. Ze had te veel ontsluiting voor meer, maar kronkelde van de pijn, dus vroeg ze om een ruggenprik, maar de anesthesist was twee uur verderop in een andere stad. Brown kreeg in plaats daarvan fentanyl toegediend, wat ze zich herinnert dat ze dat helemaal niet prettig vond. “Ik merkte de pijn niet, maar ik was veel te high. Ik herinner me dat ik hysterisch lachte en me onbeheerst en misselijk voelde.” Brown heeft sindsdien met andere vrouwen gesproken die, omgekeerd, een hekel hadden aan het gevoel van morfine en de voorkeur gaven aan fentanyl. Haar zoon werd gezond en sterk geboren.

Foto: Courtesy of Amber Jones/At First Sight Birth Photography

Epidurale FAQs

Hoe populair is de ruggenprik?

Meer dan de helft van de Canadese vrouwen (56,7 procent in 2011) bevalt met een ruggenprik, hoewel de gebruikspercentages sterk verschillen per provincie.

Wanneer is het te laat voor een ruggenprik?

Timing hangt af van de anesthesist en het ziekenhuis, maar over het algemeen krijg je te horen dat het te laat is als de ruggenprik geen tijd heeft om in te werken voordat je baby wordt geboren, of als je niet in staat bent om stil te zitten voor de vijf tot tien minuten die nodig zijn om de katheter in te brengen.

Kunt u een ruggenprik krijgen als een verloskundige uw hoofdverzorger is?

Ja, maar afhankelijk van het ziekenhuis moet u misschien officieel worden overgedragen aan de zorg van een verloskundige, hoewel de verloskundige aanblijft als ondersteuner.

Wist u dat?

Bijna een op de 100 vrouwen die een ruggenprik krijgen, krijgt in de dagen en weken na de ingreep last van ernstige hoofdpijn. Dit kan gebeuren wanneer de epidurale naald te ver naar binnen gaat, waardoor de ruggenmergvloeistofzak wordt doorboord en er te veel vloeistof ontsnapt. Laat het uw arts meteen weten als u hoofdpijn krijgt na een ruggenprik, want er is behandeling beschikbaar.

Wat gebeurde er met Jennifer Beers, die aanvankelijk doodsbang was voor het vooruitzicht van een pijnlijke bevalling? Ze beviel uiteindelijk zonder ruggenprik, met lachgas en steriele waterinjecties. Op een gegeven moment vroeg ze om een ruggenprik, maar voordat die kon worden toegediend, was het tijd om te persen en enkele minuten later werd haar zoon Cameron geboren. Haar advies aan andere moeders die zich zorgen maken over pijnbestrijding tijdens de bevalling? “Ja, het doet pijn, maar er zijn veel manieren om met de pijn om te gaan. Laat je informeren over je opties, maar probeer niet te veel te stressen over het maken van het perfecte plan.”

5 strategieën om met een lange bevalling om te gaan
15 strategieën voor een gemakkelijkere bevalling